رمضان : احسن احوال

ماه مبارک رمضان، ماه صلح با خدا، ماه میزان شدن، ماه شکفتن، ماه به بار نشستن، ماه متبلور شدن، ماه از پوچی رستن، ماه رویش و زایش، ماه خودیابی، ماه تصمیم سازی و تصمیم گیری، ماه تقویت عزم و همت برای دگرگون شدن و دگرگون ساختن، ماه تغییر بینش ها و منش ها، ماه تبدیل معانی و مفاهیم ارزشی به رویه و سلوک، ماه رهایی از منیت ها و ما شدن، ماه تصفیه و شفافیت، ماه رنگ خدایی یافتن، ماه اخلاص و صدق و صبر، ماه تدبر و تقدیس و تهلیل و تلاوت قرآن، ماه محسن شدن و کریمانه زیستن، ماه تمرین اخوت و دوری از دروغ و ریا، ماه مصفا شدن، ماه رحمت و مغفرت و رهایی از آتش جهنم

انسان در گذر و گذار زمان پیوسته در جست و جوی رسیدن به حالات و مقامات خوش و نیکو بوده است. در این رهگذر، تجربیات، گاه موفق و اغلب ناموفق بوده اند. ما در این نوشتار در پی آنیم که رمز و راز موفقیت انسان های وارسته را در طول سپری شدن عصرها و نسل ها به اختصار بیاوریم، باشد که در آستانه ی ماه مبارک رمضان، که خود یکی از مؤلفه های فتح و گشودن گره ها و بن بست های اجتماعی بوده است، بتوانیم کلماتی را از دل برآوریم و بر دل صاحبدلان بنشانیم.

برای رسیدن به احسن احوال [بهترین حالات] از لحاظ فکری، روحی، اخلاقی و اجتماعی و… و احسن اقوال (سخنانی که دارای قلب و قالب استوار و از جمال و حسن لازم برخوردار باشند) لازم است تعریفی روشن از این دو مقوله داشته باشیم و سپس به بیان مقدماتی که منجر به این نتایج مطلوب و دلنشین می شود بپردازیم.

احسن احوال: حالتی که بسیاری از اهل صلاح پیوسته آن را از خداوند خواستار شده اند.

ای دل غم دیده حالت به شود دل بد مکن
وین سر شوریده باز آید به سامان غم مخور

نهی از غم خوردن، آن هم غم های کوچک و گذرا در کلام بسیار از اهل دل مانند حافظ و امثال او آمده است. بخصوص در غزل مشهور یوسف گم گشته. یوسفِ یعقوب، پسرش بود؛ اما یوسفِ انسان ها به حسب وضعیت و شرایط روحی و ایمانی شان متفاوت است، یوسفِ یکی ایمان، یوسفِ دیگری رسیدن به آرامش فکری، آرامش روحی و روانی است و هنگامی که انسان ها به یوسف گمگشته خود برسند آنگاه از حالاتی خوش و لذت بخش برخوردار می شوند و خود را صاحب حالت بهترین و بهترین حالات می دانند.

بنابراین صاحب احسن احوال گشتن مستلزم تغییر نگاه به خود و نظام هستی است؛ مستلزم تغییر بینش و منش در دل و دیده است و اگر دل و دیده دگرگون شد، آنگاه احسن احوال حاصل می شود.
لذا احسن احوال برآیند تحول در دل و دیده است و بخشی از این تحول در گرو سعی و تلاش انسان و بخش دیگری مرهون توفیق خاص ربانی است.
اما تحول احوال و رسیدن به احسن حال، نیازمند شناختن احسن اوقات و احسن اعمال است.

احسن اوقات: احسن اوقات با توجه به افراد متفاوت است، چرا که اولویت های زندگی برای افراد گوناگون هستند، اما خداوند در کلامش نیکویی و احسن بودن اوقات را در ارتباط با کاری دانسته که در آنها انجام می شود. مثلاً ارزش و اهمیت لیله القدر به سبب شروع نزول قرآن در آن است. ارزش و اعتبار سحر به استغفار و مناجات با خداست و همچنین بقیه اوقات که در قرآن بعضاً به آنها اشاره شده است از چنین ویژگی ای برخوردارند. بنابراین احسن اعمال عبارت است از کامل ترین و نیکوترین عمل که لوجه الله (بخاطر خدا) و بوجه الله (طبق شریعت خداوند) باشد. یعنی احسن بودن در گرو اخلص بودن (خالصانه ترین) و اصوب بودن (راست و درست ترین) است. پس با انجام «احسن اعمال» در «احسن اوقات» به «احسن احوال» نائل می شویم و آنگاه که حال بِه شود صاحب «اقوال احسن» هم خواهیم گشت که احسن اقوال، قول داعی إلی الله است: «و من أحسن قولاً ممن دعا إلی الله و عمل صالحاً…»

حال که در ماه مبارک رمضان هستیم، باید بکوشیم تا در این احسن اوقات با انجام احسن اعمال (روزه) به احسن احوال نائل شویم. زمانی که از احسن احوال برخوردار گشتیم می توانیم احسن اقوال (بهترین سخن ها) را از دل برون آوریم و بر زبان جاری کنیم و خود و دیگران را به آرامش برسانیم و عید فطر را به زیباترین صورت ممکن عید گردانیم و شادی ما شادی عام را به ارمغان آورد و کام را در کام ناکامان قرار دهد. اینجاست که یوسف گم گشته ی ما به کنعان وجود باز می گردد و کلبه ی احزان [دل] به گلستان بهترین حالات و مقامات تبدیل می شود. طوری که در آن گلستان مفاد «لایسمعون فیها لغواً و لا تأثیماً الا قیلاً سلاماً سلاماً» تحقق می یابد و جهان خود و پیرامون را قطعه ای از بهشت می گردانیم. آنجاست که با حافظ هم نوا می شویم و با خود زمزمه می کنیم که:

چرخ گردون گر دو روزی بر مراد ما نرفت
دائماً یکسان نباشد حال دوران غم مخور
حافظا در کنج فقر و خلوت شب های تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور

منبع : سایت تابش