ماجرای facebook.ir

طی چند هفته اخیر موضوعی نه‌چندان تازه درباره حقوق دیجیتالی موضوع بحث بود و این بار موضوع حق مالکیت دامنه اینترنتی است. نام دامنه ‌(Domain)‌ نامی است که براساس آن یک وب‌سایت در دسترس قرار می‌گیرد که با رشد اینترنت این نام به یک ثروت تبدیل شده است و داشتن یک نام دامنه خوب، برگ برنده‌ای در این فضاست. ‌ ‌

موضوع دامنه‌های اینترنتی موضع ساده‌ای نیست که با چند خط بتوان آن را بررسی کرد. اما موضوع به‌صورت کلی این گونه است که مرکز بین‌المللی آیکان تحت نظر وزارت دفاع آمریکا و سازمان ملل بر دامنه‌های اصلی نظارت و مدیریت مستقیم دارد. این سازمان مراکز دیگری مانند ‌WIPO‌ را نیز برای نظارت بر سایر دامنه‌ها در اختیار دارد. این سازمان برای دامنه‌های مخصوص کشور‌ها که با اختصاری از نام آنها مشخص می‌شود (مانند ‌ir‌ برای ایران)، دفاتری را در همان کشورها تاسیس کرده تا بر این دامنه‌ها به‌صورت داخلی نظارت و مدیریت کنند. در کشور ما مرکز فیزیک نظری از این جهت که وارد‌کننده اینترنت در ایران بود، به‌عنوان نماینده این مرکز شناخته می‌شود و کار ثبت دامنه‌های دات‌آی‌آر، را انجام می‌دهد. ‌ ‌

در موضوعات اخیر یکی شرکت فیس‌بوک که یکی از بزرگترین شبکه‌های اجتماعی است، ادعای مالکیت دامنه دات‌آی‌آر ‌Facebook‌ را کرده بود و برای این کار ابتدا رقم ۱۰۰یورو را به مالک ایرانی آن پیشنهاد داد و پس از آن در دادگاه حقوق مالکیت معنوی بدون حضور و اطلاع مالک فعلی رای به‌نفع خود گرفت. ‌ ‌

چندی پیش در مورد دامنه و سایت پی‌سی‌دانلود اتفاق متفاوتی افتاد و شرکتی که نام دامنه را برای مالکان آن ثبت کرده بود، ادعای مالکیت بر آن را داشت … اینجا

به هر حال این موارد از دو موضع قابل بررسی است. یکی این‌که مالکان نام‌های دامنه که به‌صورت یک برند تجاری فعالیت می‌کنند، باید شرکت و فعالیت خود را از حالت مجازی به واقعیت نزدیک و آن را به‌عنوان یک علامت تجاری ثبت کنند تا در مواقع اینچنینی حقوق آنها قابل دفاع باشد. و دیگر آن‌که آشنایی به قوانین بین‌المللی اصلی‌ترین ضعف مدیران و فعالان در کشور ماست که باید در این زمینه فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی‌های بیشتری انجام شود و مدیران بدانند که اینترنت یک فضای بین‌المللی با قوانین خاص خود است. ‌ ‌

مالک دامنه فیس‌بوک دات‌آی‌آر از این‌که مرجعی در ایران پاسخگوی حقوق وی نیست گلایه کرده و گفت: «من به‌عنوان یک مدرس دانشگاه اقدام به ثبت این دامنه کرده‌ام و قصدی برای کلاهبرداری نداشته‌ام. اما مسوولان ‌NIC‌ بی‌آنکه امکان دفاع از خود داشته باشم، حساب و امکان تمدید این دامنه من را مسدود کردند.»

این مورد و موارد مشابه این موضوع را یاد‌آور می‌شود که هم اکنون هر شخصی در خارج از کشور می‌تواند هر یک از نشان‌های تجاری ما را ثبت و دامنه‌های اینترنتی آن را در اختیار بگیرد که این موضوع در صورت ادامه رفتار خنثی مرکز فیزیک نظری، ماهیت تمام خبرگزاری‌ها و شرکت‌ها و در کل فضای مجازی ایران را به‌خطر می اندازد و موجبات باج‌خواهی بسیاری فرصت‌طلبان خارجی را فراهم می‌کند.

مرکز فیزیک نظری یا همان ‌NIC.IR‌ موظف است به اختلافات و مسایل حقوقی این دامنه نیز رسیدگی کند که البته این موضوع را وظیفه خود نمی‌داند و لازم است مسوولان درباره ایجاد مرکزی مسوولیت‌پذیرتر در این زمینه چاره اندیشی کنند.

منبع : جام جم – کلیک